Nga: Blerta Haxhiaj
Seksualiteti paraqitet si territor problematik që duhet për të na nxjerrë nga përbashkësia duke na bërë të kënaqemi me gjërat karakteristike të shoqërisë njerëzore (arti, politika, dashuria, shkenca, feja…). Në punët e hershme Freud-i vazhdon të luajë me idenë e thjeshtë se si seksualiteti i shtypur rishfaqet si forca lëvizëse prapa të gjithëve llojet e krijimeve njerëzore shpirtërore, si dhe tmerret e saj. E fortifikuar nga Lacan-i dhe “kthimi i tij në Freud ” është nëse seksualiteti është aq i lidhur ngushtë me të pandërgjegjshmen dhe me mekanizmat e represionit arsyeja është statusi i saj paradoksal ontologjik, duke u shfaqur si një problem epistemologjik. Zupançiç na referon se seksualiteti është paradigmë e kërkimit dhe eksplorimit, jo në kuptimin e reduktimit në shkallën e fundit, por përkundrazi, për shkak se na e fut brutalisht mungesa e instancës së fundit. Pikërisht kjo mungesë e instancës së fundit bëhet vendi i mendimit, duke përfshirë edhe të menduarit më spekulativ (metafizik). Seksualiteti mund të paraqitet si mosekzistencë dhe padukshmëri politike që funksionon si një homogjenitet i hapësirës politike në kontekstin gjinor. Ndarja ontologjike mes meshkujve dhe femrave vë në rrezik seksualitetin si një territor i qenësuar edhe pse ndarja tradicionale mes gjinive nuk e sheh dallimin seksual si ndryshim por si një zotërim i rrafsheve seksuale. Humbja e identiteti (identiteti seksual) relevohet me predikimin e vlerave tradicionale ku përjashtimi i femrave në politikë shprehet bindshëm por femra si Tjetri është entitet ontologjik po ashtu siç është mashkulli. Teoritë e shumta duke zhvilluar analiza të ndryshme rreth praktikave seksuale largohet nga pyetja themelore se çfarë është seksi apo seksualiteti. Duke i ikur problemit ontologjik ajo kthehet në një folje që vetëm duhet ekzekutuar. Karakteristikat e filozofive, sociologjive dhe shkencave moderne formulohet rreth “deseksualizimit” të realitetit. Seksi në psikoanalizë është diçka shumë më ndryshe se nga loja e ndërthurjes sensual, kjo është pikërisht diçka që pengon këtë lojë dhe e bën atë e pamundur. Nëse seksualiteti është një shteg i diturisë, kjo nuk është thjesht sepse ne jemi kurioz për seksin, ose për shkak se ne sublimojmë se mungesa e seksit është një pasion për njohurinë. Për mungesën nuk është një mungesë e mundshme e seksit, por mungesa në thelbin e seksit, ose, më saktë, ka të bëjë me seksi si një mungesë shumë e strukturuar e qenies. Sa herë që bëhet fjalë për mbulesën sociale, kulturore apo fetare të seksualitetit, mund të jemi të sigurt se ajo kurrë nuk mbulon thjesht atë që ekziston (për shembull, organet seksuale), por gjithashtu diçka që nuk është atje. Ai gjithashtu mbulon disa paqartësi themelore që është, që nga fillimi, rendi metafizik. Duke menduar për seksualitetin si seksual (dmth. më shumë përpiqemi të mendojmë vetën për “çfarë është”), aq më shpejt ne gjejmë veten në elementin e metafizikës së pastër dhe të thellë. Marrëdhëniet tona me të tjerët janë të komplikuara dhe të konfliktuara sepse pritjet, kërkesat në lidhje me seksin janë gjithmonë në ajër, duke ndërlikuar gjërat sepse aty qëndron seksi në rrugën e marrëdhënieve të mira shoqërore. Anti- Sexus i autorit marksist rus Andrei Platonov ka shumë përfitime dhe aplikacione, është e përkryer për mbajtjen e ushtarëve, moralit gjatë kohës së luftës, për përmirësimin e efikasitetit të punëtorëve të fabrikës, për zbutur vendasit e shqetësuar në koloni. Ajo gjithashtu nxit miqësinë e vërtetë dhe të kuptuarit njerëzor duke marrë marrëzinë seksuale nga ekuacioni shoqëror. Si pajisje sjell supozimet se: Seksualiteti është problematik sepse përfshin të tjerët të cilët janë krejtësisht të paparashikueshëm, jo të besueshëm ose është thjesht e padisponueshme. Kjo pretendon se është në gjendje të izolojë, të shkatërrojë atë që është seksuale rreth gëzimit, nga të gjitha kënaqësitë dhe marrëdhëniet e tjera, të distilojë thelbin e pastër të seksit duke e administruar në doza ta duhura. Kjo bën të mundur që të lidhen me të tjerët në një mënyrë të vërtetë kuptimplote, të krijojmë lidhje të vërteta e të qëndrueshme (miqësi të pastër shpirtërore). Njerëzit mundohen të ruajnë një lidhje pa seks dhe jo problematike duke ruajtur substancën e pastër të seksit, dy entitete që janë në rrezik sepse ose perjashtohet nga gjinia ose nga seksi. Ndjenja seksuale si një element i papërpunuar kërkon një mekanizëm të trashëguar, individi zotëron sjelljen morale botërore. Duke hequr elementin e seksit nga marrëdhëniet njerëzore, duke pastruar miqësitë shpirtërore, nuk anashkalohet kënaqësia e çastit me vlerë të lartë që domosdoshmërisht shoqëron kontaktin e gjinive. Emancipimi nga njeriu në të vërtetë është emancipimi njerëzor mirëpo natyra njerëzore paraqitet si lidhje e dobët në emancipimin social global. Kanalizimi i njeriut të ri paraqitet si faktor shkatërrues i njerëzimit duke u kënaqur në atë mënyrë për të demoluar marrëdhëniet shoqërore. Operacioni bazë i Anti-Sexus është nxjerrja, heqja e seksit nga tjetri, dhe përjashtimi, largimi i Tjetrit nga seksi. Anti-Sexus dhe formula e tij mund të ofrojë formulën e “lëvizjes seksuale” që nuk ekziston. Për të hequr kënaqësinë nga tjetri, duhet të hiqet tjetrin nga kënaqësia. Kjo sugjeron në fakt se kënaqësia dhe tjetri janë të strukturuar si matrioshka. Një mësim politik i vërtetë i psikoanalizës është se fuqia dhe veçanërisht format moderne të fuqisë janë veprat duke e përvetësuar së fundmi një themel i negativitetit të rendit simbolik. Lidhja është ajo e nënshtrimit (e të dobëtit ndaj të fuqishmit), që është ende si një lidhje ku idea e re ekonomike shkatërron këtë lidhje, ndërsa në të njëjtën kohë çmon produktivitetin e zbuluar rishtazi. Anti-Sexus është një mjet i dizajnuar për të lehtësuar presionet seksuale dhe kështu të lejojë marrëdhëniet shoqërore të vazhdojnë pa ndikimin e shtrembëruar dhe shqetësues të seksualitetit, por që nuk ka mbetur pa satire dhe humor, si lartësia e idiotizmit borgjez kundër seksit. Dhe realisht kemi domosdoshmëri për një anti-sexus apo për lirinë e të folurit rreth seksualitetit (?) si shoqëri pothuajse postmoderniste urbane. Nuk është thjesht se Lacan-i duhet të marrë parasysh dhe të bëjë vend për të pjesa tjetër, “jetike” e nocioneve psikoanalitike (të tilla si libido, trupin e seksualizuar), e cila do të përkufizohej si “e vërtetë”, ndryshe për t’iu bashkuar simbolikës “prodhon” dimensionin që Lacan e quan Real-e. Për Saussure-n, gjuha funksionon si një sistem i diferencimit të pastër. Lacan-i megjithatë, që lëviz përtej Saussure dhe strukturalizmit klasik është se ky dallim i pastër relacional, të cilin ai e pranon, mundet vetëm të bazohet në një ndarje ose, nëse preferohet, në një lloj tjetër ndryshimi. Pjesët e psikoanalizës dalin nga gjuhësia strukturore duke marrë parasysh fenomenin e të folurit që kryesisht merret me psikoanalizën, thjesht nuk është e vërtetë se gjithë kuptimi është prodhuar sipas ligjeve të dallimit të pastër. Rrëshqitjet e gjuhës, shaka, ëndrrat, në të gjitha këto (dhe të tjerët) gjejmë diçka shumë të ngjashme me entitetet pozitive, me fjalë që funksionojnë në mënyrë të çuditshme ngjashëm me objektet. Megjithatë, është e rëndësishme të shihet se si nocioni i gjuhës që rrjedh nga teoria dhe praktika psikoanalitike është jo ajo që nënkuptohet në “kthesën gjuhësore”, e bën atë të paqëndrueshëm. (Badiou dhe Cassin) “Fleta e zgjatur e fikut (mbulimi i organeve gjenitale) nuk mbulon thjesht seksualitetin, por kërthizën si figura e zgjedhur e shenjës së lënë pas ndërprerjes së qenies – kalimit të qenies të përfshirë në seksualizim (dhe riprodhim seksual). Nëse duket sikur ekziston seksualiteti vetëm në nivelin ontologjik dhe të mos ketë dinjitetin e duhur ontologjik, arsyeja nuk është se ajo korrespondon me asgjë në nivelin ontologjik, por më tepër se ajo korrespondon me një hendek brenda këtij niveli ontologjik.” –A.Zupançiç. Kjo është arsyeja pse nuk ka “mënyrë neutrale” për të folur për seksin, edhe nëse pretendojmë të mos fshehim asgjë dhe të flasim vetëm me fakte, diçka tjetër duket të shtohet, ose të zhduket …
(Autorja është zv/kryetare e Shoqatës së Sociologëve të Kosovës)
