Vëmendja e opinionit publik në Greqi dhe Shqipëri për marrëveshjen e re të detit mes dy vendeve është e madhe, ndaj Presidenti Ilir Meta në një intervistë të botuar sot nga gazeta greke “To Vima”, e ka vendosur theksin tek “Vija e kuqe”, pra Kushtetuta, për ndarjen e kufijve ujor.
Kreu i Shtetit shqiptar thotë për “To Vima” se synimi strategjik i vendit tonë është anëtarësimi i plotë në BE, ndërsa konfirmon gatishmërinë e Athinës dhe Tiranës zyrtare për të fiunalizuar ndarjen e kufijve detarë, nëpërmjet negociatave serioze.
“Shqipëria dhe Greqia janë reciprokisht të interesuara që të kenë një marrëveshje me të cilën ato mund të kufizojnë zonat e tyre detare përkatëse. Është me rëndësi vitale që të dyja palët të hyjnë në këtë proces negociatash me një mision të qartë: të arrijnë një marrëveshje që është ligjërisht e patëmetë, praktikisht e zbatueshme dhe përfundimisht e parevokueshme”, shprehet Meta.
Presidenti i Shqipërisë vijon më tej duke thënë se “në këtë kontekst, të dy vendet janë gjithashtu të vetëdijshme se ndërsa ne jemi po aq palë në Konventën e Ligjit të Deteve, ne gjithashtu duhet t’i përmbahen dispozitave ligjore vendase që kushtëzojnë negociatat e ardhshme për një marrëveshje të re”.
Sipas Metës, kemi të bëjmë me një axhendë, e cila “as nuk na imponohet, por përfshin çështje, disa të trashëguara nga e kaluara dhe të tjerët nga e tashmja, të cilat janë të një interesi të përbashkët dhe shqetësojnë popujt tanë”.
Kreu i Shtetit vlerëson maksimalisht faktin se ka një qëllim të mirë për t’u ulur dhe për të diskutuar të gjitha këto çështje, me shpresë se ato janë adresuar në mënyrën më efikase.
“E kam theksuar faktin se marrëdhëniet e Shqipërisë me Greqinë janë me rëndësi të madhe dhe strategjike. Gjithmonë kam dashur të shoh një dialog të hapur bazuar në vullnetin reciprok pozitiv për të diskutuar të gjitha çështjet me interes”, nënvizon ai.
Intervista e plotë e Presidentit Ilir Meta për “To Vima”:
President, Shqipëria kërkon një datë për nisjen e negociatave për hyrjen në Bashkimin Europian në qershor. A keni shpresë se data do të njoftohet, veçanërisht pas raportit të fundit të Komisionit Europian mbi Strategjinë për Ballkanin Perëndimor?
Ambicia e madhe e Shqipërisë është anëtarësimi i plotë në Bashkimin Europian. Ky projekt strategjik gëzon mbështetjen e qytetarëve shqiptarë dhe politikës. Të gjithë aktorët institucionalë dhe politikë kanë mbështetur në mënyrë unanime kërkesën e Shqipërisë për hapjen e negociatave sa më shpejt të jetë e mundur, gjë që unë e konsideroj si shenjë të pjekurisë politike dhe përgjegjësisë së vendit. Nuk është sekret që ne presim një vendim pozitiv për hapjen e negociatave, mundësisht gjatë presidencës bullgare të BE-së. Gjithashtu, jemi të ndërgjegjshëm se kjo do të ishte një prolog për sfida më të mëdha dhe procese që duhet të ndryshojnë rrënjësisht vendin.
Nga ana tjetër, strategjia e Komisionit Europian, e ndjekur nga turi i Presidentit Juncker në 6 vendet e Ballkanit Perëndimor, është një shenjë e qartë e përkushtimit ndaj rajonit. Kam shpresë se Bashkimi Europian do të vazhdojë me këtë përkushtim për të përmbushur premtimin për anëtarësim të plotë dhe të ndihmojë të gjitha vendet në rrugëtimin e tyre.
Pavarësisht disa reformave të përmbyllura, rruga drejt integrimit në BE nuk është ende e qartë. Sipas burimeve të sigurta, korrupsioni mbetet problem, reforma në sistemin e drejtësisë është ende pezull dhe shumë analistë e përshkruajnë Shqipërinë si “Kolumbia e Europës” për shkak të prodhimit të marijuanës. Si i përgjigjeni këtyre?
Strategjia e re është shumë realiste kur thotë se Ballkani Perëndimor është larg të qënurit gati për anëtarësim të plotë në BE. Reformë e thellë dhe e plotë në sistemin e drejtësisë, luftë kundër krimit të organizuar dhe korrupsionit, përfshirë luftën kundër kultivimit të drogës dhe trafikimit, janë sfidat kryesore ku duhen përqendruar përpjekjet. Kam besim se ky trend mund të ndryshojë me sukses, me vullnet të madh politik dhe ndihmë nga partnerët tanë. Padyshim që mundemi dhe duhet të bëjmë më shumë në këtë aspekt, veçanërisht në luftën ndaj krimit të organizuar, që është një kërcënim serioz për sigurinë dhe që nuk mund të mbahet brenda kufijve. Duhet të fitojmë këtë luftë për t’i vërtetuar qytetarëve tanë që policia është më eficente dhe bashkëpunuese sesa rrjetet e krimit.
Disa analistë shprehin shqetësime serioze se Tirana po kërkon ende të përmbushë vizionin e “Shqipërisë së Madhe”. Ata paralajmërojnë se kjo mund të krijojë paqendrueshmëri në Ballkan. Kohët e fundit, kryeministri Edi Rama tha se Shqipëria dhe Kosova duhet të kenë një President të përbashkët në të ardhmen. Si mendoni?
Më lejoni që t’ju korrigjoj: Tirana nuk ka kërkuar kurrë dhe nuk do të kërkojë të përmbushë legjendën urbane të “Shqipërisë së Madhe”. Si President e kam bërë të qartë gjithmonë se Shqipëria është një partner i besueshëm në rajon. Që kur u rrëzua diktatura komuniste, projektet më ambicioze të vendit tonë kanë qenë NATO-ja dhe BE-ja. Kemi investuar të gjitha burimet politike, institucionale dhe njerëzore për këtë qëllim. Politika jonë e jashtme ka qenë gjithmonë e bazuar në paqe, stabilitet, siguri dhe fqinjësi të mirë me të gjitha vendet e rajonit.
Përsa i përket Kosovës, dua të theksoj se në dekadën e parë të pavarësisë së saj, Kosova ka vërtetuar se nuk është kërcënim për paqen, stabilitetin apo sigurinë e ndonjë vendi tjetër të rajonit. Autoritetet më të larta të Kosovës kanë nisur një proces dialogu me Serbinë, të ndërmjetësuar nga Bashkimi Europian dhe të asistuar nga Amerika, duke treguar se janë partnerë të besueshëm që përfaqësojnë interesat më të mira të vendit dhe qyetarëve të tyre. Tirana ka mbështetur dhe vazhdon të mbështesë këtë dialog, që ka për qëllim normalizimin e plotë të marrëdhënieve mes dy vendeve.
Sigurisht që Shqipëria ka arsye për të pasur marrëdhënie të shkëlqyera dypalëshe me Kosovën dhe përpjekjet tona reciproke kanë këtë qëllim. Për të njëjtat arsye, ne kërkojmë të kemi të njëjtin nivel mirëkuptimi dhe bashkëpunimi me të gjithë fqinjët dhe vendet e tjera të rajonit, sepse është në interesin tonë.
Muajt e fundit, Athina dhe Tirana kanë nisur një dialog të gjerë për të zgjidhur çështjet dypalëshe në një marrëveshje-paketë. Një nga çështjet më të ndjeshme ka të bëjë me detin, një marrëveshje e nënshkruar nga të dyja vendet në vitin 2009, por e gjykuar jokushtetuese nga Gjykata Kushtetuese e Shqipërisë. Kohët e fundit ju refuzuat t’i jepnit ministrit të Jashtëm, Ditmir Bushati, autorizimin për të vazhduar negociatat për një marrëveshje të re me homologun e tij Nikos Kotzias. Pse e bëtë këtë?
E para, kam nënvizuar gjithmonë faktin se marrëdhëniet e Shqipërisë me Greqinë janë të një rëndësie të madhe strategjike. Kam dashur gjithmonë që të shikoj një dialog të hapur për të diskutuar të gjitha çështjet me interes. Agjenda aktuale nuk vjen nga një planet tjetër, as nuk është e imponuar, por ka disa çështje, disa të trashëguara nga e kaluara dhe disa nga e tashmja, të gjitha me interes të përbashkët për popujt tanë. E vlerësoj faktin që ka vullnet të mirë për t’u ulur dhe për të diskutuar këto çështje. Shpresoj që të adresohen në mënyrën më eficente të mundshme.
E dyta, Shqipëria dhe Greqia janë të interesuara për të pasur një marrëveshje për kufirin detar. Është shumë e rëndësishme që të dyja palët të hyjnë në procesin e negociatave me një mision të qartë: të arrijnë një marrëveshje që është e ligjshme, e implementueshme dhe e pakthyeshme.
Në këtë kontekst, të dyja vendet janë të ndërgjegjshme se ndërkohë që janë pjesë e Konventës për të Drejtën Detare, duhet t’i nënshtrohemi ligjeve të vendeve përkatëse.
Vendimi i vitit 2010 i Gjykatës Kushtetuese, që e shpalli nul marrëveshjen mes Shqipërisë dhe Greqisë për kufirin detar, jo vetëm që argumentonte pse marrëveshja e vjetër ishte e papranueshme nga ana kushtetuese, por vinte edhe piketat për një marrëveshje të ardhshme. Këto piketa tregonin institucionet, hapat, procedurat dhe metodologjinë që mund të implementohej nëse do të negociohej një marrëveshje e re. Askush nuk mund t’i anashkalojë këto hapa.
Nëse një prej këtyre elementëve anashkalohet, injorohet, shmanget ose ndryshohet, nga çdo institucion, para ose gjatë negociatave, është një shkelje e Kushtetutës. Në të njëjtën kohë, çdo marrëveshje e re që nuk respekton “vijat e kuqe” mund të mos pranohet nga Kushtetuesja.
E treta, ju siguroj sërish juve dhe lexuesve tuaj se, pala shqiptare, përfshirë Presindetin e Republikës dhe institucionet e tjera, do të hyjnë në këtë dialog me vendosmërinë për të arritur një marrëveshje finale. Kam qenë krejtësisht transparent me institucionet shqiptare, aktorët politikë dhe opinionin publik për të pasur një marrëveshje siç duhet.
Sipas jush, marrëveshja e vitit 2009 ishte kundër interesave të Shqipërisë? Është e nevojshme një marrëveshje krejtësisht e re apo vetëm disa amendamente në marrëveshjen e vjetër do të mjaftonin? Çfarë aspektesh duhet të mbulojnë këto amendamente?
Kjo nuk është çështje për konsiderata personale ose çështje për opinionin publik. Marrëveshja e vitit 2009 ka qenë subjekt i vendimit të Gjykatës Kushtetuese, që duhet të respektohet. Ka pasur dy alternativa të tjera që vendet tona duhet të zgjidhnin për të përcaktuar kufirin e tyre detar. Mes tyre, të dyja palët vendosën që të rinisnin negociatat për një marrëveshje të re. Më lejoni t’ju kujtoj që Shqipëria e ka përcaktuar kufirin detar me Italinë dhe është e interesuar që ta bëjë këtë edhe me Greqinë, që do të sillte mundësinë për një marrëveshje trilaterale mes Greqisë, Shqipërisë dhe Italisë, ende pezull nga marrëveshja Shqipëri-Greqi.
